Ոմն թափառական

Տարիներ առաջ, երբ վերջապես կողմնորոշվեցի մասնագիտական ընտրության հարցում, ֆիզիկան ընտրելու պատճառներից մեկը (թեև երկրորդային, երրորդային պատճառ էր) այն էր, որ կարծում էի գիտությամբ զբաղվելու նվազեցնելու եմ շփումս մարդկանց հետ։ Մտածում էի՝ կլինեմ ես, իմ գրքերը, հաշվարկները և վերջ։ Բայց դա մեծագույն սխալ պատկերացում էր, որը, սակայն, հիմա եմ հասկանում։ Չգիտես ինչու՝ ես հարցեր տալ չեմ սիրում։ Ներսումս մեծ ֆոբիա կա՝ ինչ եթե հիմար հարց տամ։ Ու նույնիսկ երբ ուժերս հավաքեմ ու հարցնեմ, դա կլինի երբ տակով ու վրայով թեման ուսումնասիրեմ, այսինքն` երբ կարելի է ասել, որ հարց տալու անհրաժեշտություն էլ չի լինի։ Իմ շատ սիրելի Մառոզովն ասում էր, որ հիմար հարցեր չկան, կան հիմար պատասխաններ։ Ես հաղթահարել էի իրեն հարցեր տալու վախը, բայց ցավոք, այլ մարդկանց դեպքում չի գործում։ Դասերի ընթացքում սոցիալիզացվելու կարիք առանձնապես չի լինում, բայց այս կիսամյակ սկսել եմ պրակտիկաներիցս մեկը, որը պահանջվում է իմ մագիստրոսական ծրագրով։ Քանի որ անծանոթ պրոֆեսորների դռներ ընկնելու ոչ ցանկություն, ոչ էլ մոտ

Փողոցի լույսերը լուսավորում էին ձյան խոշոր փաթիլների հոսքը, ամանորյա տոնավաճառում մարդիկ ժպտում և տաք գլյուվայն էին խմում։ Ես արագ քայլում էի փողոցով ու զգում, որ ինչ-որ տեղից ու ինչ-որ կերպով կյանքը ներսս է լցվում։ Երեկ առավոտն էն սպիտակ առավոտներից էր, որ կյանքս կտայի, որ անկողնուց դուրս չգամ։ Թորն ասում էր, որ վեր կենամ, Թորը հարցնում էր, թե ինչու՞ մի երկու ամիս Մյոլնիրը դարակումս նետված էր։ Թորն ասում էր, որ հինգշաբթին իր օրն է։ Թորին չնեղացնելու համար վզնոցը կախեցի, ու դուրս եկա։ Բայց Թորը երևի տանը մնաց։ Պրակտիկայի ինստիտուտում երկու ժամ փորձում էի արթնանալ. կոֆեինը, սառը ջրով լվացվելն ու ամեն ինչ անզոր էին. չէր ստացվում զարթնել։  Շաբաթներ շարունակ զգում էի, թե ոնց է արթունությունը հեռանում, ոնց են մտքերս պտտվում միայն մահճակալի ու վերմակի շուրջ։ Իներցիայով կյանքը հոսում էր էս ուրվական, մոխրագույն քաղաքում ու չկար էներգիա ինձ այլ շարժում հաղորդելու։ Կիսաքնած, փորձելով ինձ համոզել, որ սա իրականություն է այլ ոչ թե երազ, գնում էի դասի։ Մի կողմից կար էն գիտակցությունը,

Ինչ սկսել եմ մագիստրատուրաս Գերմանիայում, անընդհատ համեմատականներ եմ տանում Ուլմի համալսարանի ու ԵՊՀ-ի միջև։ Տարբերությունները շատ-շատ են, բայց կփորձեմ կետերով համախմբել դրանք։ Մոտ 4 տարի առաջ, երբ փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում էի, էլի նմանատիպ ցուցակ  էի գրել։ Հիմնականում է ցուցակը Գերմանիայի համար էլ է ճշմարիտ, բայց հիմա ավելի մանրամասն ու օբյեկտիվ համեմատություն եմ ուզում անել։ Գնահատականներս սուբյեկտիվ են ու ես հասկանում եմ, որ ԵՊՀ-ում շատ խնդիրներ ֆինանսավորան բացակայության ու վատ կառավարման պատճառով են։ ԵՊՀ-ն, աղբյուրը՝ http://www.eua.be  Դասերի կազմակերպման ձևը Ֆիզիկա սովորելն իմ համար ամենահետաքրքիր բաներից մեկն է, բայց ոչ էն ժամանակ, երբ ուղղակիորեն չես հասկանում, թե ինչն ինչի համար ես սովորում կամ թե ինչի՞դ են պետք գալու մի քանի կիլոմետրանոց դուրս բերումները։ ԵՊՀ-ում ունեցել եմ առարկաներ, որոնցից ստացած ֆունդամենտալ գիտելիքների համար ուրախ եմ և շնորհակալ, բայց եղել են առարկաներ, որոնց անունն էլ հազիվ հիշեմ, թեև պարապել եմ, քննությանն էլ հավանաբար գերազանց ստացե

Նույն հաշվարկն անում եմ մի քանի անգամ. թե՛ ձեռքով, թե՛ տարբեր ծրագրերով։ Ամեն անգամ տարբեր պատասխաններ են ստացվում, որոնք չեն համընկնում սկզբնականի հետ։ Թվում ա՝ թվերը սարքում են գլխիս։ Դիմակահանդես են անում. ես ստանում եմ ճիշտ, իրենք աչքիս առաջ կերպափոխվում են։ Թվահանդես, տոնահանդես, դիմակահանդես... Պատրաստել են նրանք լաբորատոր հանդես, լաբորատոր հանդես, աստիճաններ ունեն, մինուսներ պես-պես, արմատներ Հյուր կգա շուտով դիֆուզ պապին, ներս կմտնի Ստոքսի օրենքը շալակին, Լազերիկն էլ ֆոտոնը շուրթերին, թակարդում կխմբի ժիր մասնիկներին... Երբ ես տեսնում եմ, թե ինչպես են թվերը փոխում իրենց կերպարանքները, խոսում եմ հետներն ու ասում, որ խելոք մնան, ուրեմն ինձ քնել ա պետք։

Ինձ ու քննությանս մեկ գիշեր էր բաժանում:  Երեկոյան ուշ, համալսարանը նորից միայն իմ թագավորություն էր։ Սիրում եմ երբ մենակ եմ լինում կոմպերի սենյակում, մենակ ամբողջ շենքում, ու նույնիսկ պահակների հիպոթետիկ գոյությունն ինձ չի խանգարում, որ ես ինձ համալսարանի տերը զգամ։ Մնում ա մի մահճակալ ունենամ էնտեղ, թե չէ մնացած ամեն ինչ կա, ու հետո հանգիստ կարող եմ փոխել գրանցմանս հասցեն։ Գիշերն հաղթահարելու համար սուրճ խմեցի գիշերվա 11-12-ի կողմերը։ Դե, դրանում ոչ մի զարմանալի բան չէր լինի, եթե ես չիմանայի, թե էդ սուրճն ինչ ազդեցություն ա ունենում վրաս։ Սա երրորդ անգամն էր այդ չարաբաստիկ սուրճը խմելու. առաջին անգամ առավոտյան էի խմել, սկսել բանաստեղծություններ գրել (ե՜ս, բանաստեղծությու՜ն), երկրորդ անգամ պատահեց սա  (գրառմանս մեջ չէի խոստովանել, բայց դա էլ էր սուրճի ազդեցությունը, իսկ էս մի դեպքն էլ երրորդն է։  Սուրճ խմելուն հաջորդող առաջին փուլը սովորականն է. մե՜ էներգիա, մե՜ աշխատունակություն։ Մինչև առավոտվա 5:30 համալսարանում մնալուց հետո հասցրեցի ամեն ինչ ավարտել։ Երբ դուրս էի գալիս,

- Deeper, deeper, go deeper.  - Suck it all, nothing should be left... Ասում է Ն.-ն, իսկ Ֆ.-ն իր միկրոպիպետն ավելի խորն է ընկղմում լուծույթի մեջ, հետո՝ քաշում ամբողջը:  Ես հազիվ զսպում եմ ծիծաղս, ապա հենվում պատին ու հետևում, թե ինչպես է Ն.-ն հրամաններ տալիս, իսկ Ֆ.-ն կատարում դրանք:  Ն.-ն մեր էսօրվա դոմինան էր. քննությունից հետո եկանք ընկանք իր ձեռքը, ինքն էլ ջանք չխնայեց մեզ տանջելու: Երևի հասկացաք, որ ինքը հերթական լաբի ղեկավարն է, իսկ մենք՝ լաբի ստրուկները: Երեք օր ոչինչ չէի կարողացել անել. հիվանդ, միգուցե ջերմությունով (ջերմաչափ չկար, որ չափեի), լիտրերով թեյ խմելուց հետո հերիք չի քննության էի, դեռ մի բան էլ՝ միաժամանակ երկու լաբի: Ինչ խոսք, կարդացել էի լաբերս, նույնիսկ առաջինի՝ սպիտակուցների բյուրեղացման տակից դուրս էի եկել, բայց սովածության ու գլխացավի աճի պայմաններում զգում էի, որ արդեն չեմ ընկալում Ն.-ի հարցերը. ուղղակի չեմ ընկալում, թե ինչի մասին ա խոսում, ինչ ա ինձնից ուզում, ինչն ինչի հետ պիտի խառնեմ, որը որի հետ  ցենտրիֆուգեմ: Էն կարգի, որ զգացի, որ խնդրում եմ