Ոմն թափառական

Ուլմում կյանքը մոխրագույն էր. օրերը քարշ էին տալիս իրենց ձանձրալի գոյությունը, իսկ մարդիկ մոռանում, որ ինչ-որ տեղ, ինչ-որ ժամանակ երկինքը կապույտ էր լինում, իսկ արևը՝ դեղին: Օրերն անցնում էին պատուհանից այն կողմ գույներ, իսկ կյանքում հետաքրքրություններ փնտրելով: Ուլմ կամ մոխրագույնի 50-ից ավել երանգները Սեպտեմբերից ինչ-որ անհասկանալի վիճակում էի. գնալով կորցնում էի հետաքրքրությունս ամեն ինչի նկատմամբ, ապագայի պլանները կորցնում էին իրենց իմաստը, ու միակ ցանկությունը որ ունեի՝ քնելն էր: Հոգեբանս ուղեգրել էր թերապևտի մոտ, բայց եթե ես թերապևտ փնտրելու  ու գտնելու էներգիա ու մոտիվացիա ունենայի, անկողնուցս վեր կենալու ու պրակտիկայի գնալու ուժ էլ կգտնեի: Էն ժամանակ դժվար էր էս մասին խոսելը, « ո՞նց ես » հարցի պատասխանը միշտ « լավ եմ » -ն էր, բայց իմ հիմնական գտնվելու վայրը վերմակի տակ էր՝ հերթական անգամ ինքս ինձ խարազանելով, որ պրակտիկայի չեմ գնացել: Էն ժամանակ ինձ թվում էր, որ ուղղակի ալարկոտ եմ, ու էդ պատճառով ինձ հավելյալ վատ էի զգում, բայց հիմա գիտակցում եմ, որ օրվա ընթացքում տեղ

Տարիներ առաջ, երբ վերջապես կողմնորոշվեցի մասնագիտական ընտրության հարցում, ֆիզիկան ընտրելու պատճառներից մեկը (թեև երկրորդային, երրորդային պատճառ էր) այն էր, որ կարծում էի գիտությամբ զբաղվելու նվազեցնելու եմ շփումս մարդկանց հետ։ Մտածում էի՝ կլինեմ ես, իմ գրքերը, հաշվարկները և վերջ։ Բայց դա մեծագույն սխալ պատկերացում էր, որը, սակայն, հիմա եմ հասկանում։ Չգիտես ինչու՝ ես հարցեր տալ չեմ սիրում։ Ներսումս մեծ ֆոբիա կա՝ ինչ եթե հիմար հարց տամ։ Ու նույնիսկ երբ ուժերս հավաքեմ ու հարցնեմ, դա կլինի երբ տակով ու վրայով թեման ուսումնասիրեմ, այսինքն` երբ կարելի է ասել, որ հարց տալու անհրաժեշտություն էլ չի լինի։ Իմ շատ սիրելի Մառոզովն ասում էր, որ հիմար հարցեր չկան, կան հիմար պատասխաններ։ Ես հաղթահարել էի իրեն հարցեր տալու վախը, բայց ցավոք, այլ մարդկանց դեպքում չի գործում։ Դասերի ընթացքում սոցիալիզացվելու կարիք առանձնապես չի լինում, բայց այս կիսամյակ սկսել եմ պրակտիկաներիցս մեկը, որը պահանջվում է իմ մագիստրոսական ծրագրով։ Քանի որ անծանոթ պրոֆեսորների դռներ ընկնելու ոչ ցանկություն, ոչ էլ մոտ

Իրեն ուզում էի տեսնել դեռ այն պահից, երբ առաջին անգամ կարդացի, ավելի ճիշտ` թերթեցի իր հոդվածներից մեկը։ Հարդքոր մաթեմատիկական ֆիզիկա էր. էն որ մի բանաձևից մյուսը ստանալու համար մի երկու էջ դուրս բերում անել էր պետք։ Ինքն էս ինստիտուտի ամենահրապարակված գիտնականներից է, եթե ոչ` ամենահրապարակվածը։ Իր մասին անընդհատ խոսում էին լաբերի ղեկավարները` որ այս կամ այն հավասարումն ինքն է ստացել։ Մի անգամ ինստիտուտի աշխատակիցներով էքսկուրսիայի էին գնացել, մեկի հետ ծանոթացա, նույն անունն ուներ։ Ամբողջ ընթացքում մտածում էի արդյոք ինքն է թե ոչ, բայց տարիքին նայելով ու հոդվածների թիվը մտաբերելով եզրակացրի, որ հավանաբար ինքը չէ, քանի որ նորածանոթս 15 տարեկանում լուրջ ամսագրերում հոդվածներ դժվար գրած լիներ։ Մի երկու օր առաջ պրոֆեսորն ասաց` գնանք իրենից էս ինչ ծրագիրը վերցնենք, որ աշխատես վրան։ Չգիտեմ էլ ինչու, ահավոր ոգևորված էի, որ վերջապես կտեսնեմ թե ով է ինքը։  Էստեղ մարդիկ սովորաբար բաց դռներով են աշխատում. աշխատակիցները մտնում ելնում, գալիս գնում են։ Նրա դուռը փակ էր։ Պրոֆեսորը դուռը ծեծե

Եթե ծանոթ եք իմ ամանորյա արկածներին ու մի քիչ էլ ինձ, երևի կհասկանաք, թե ինչի մասին է այս գրառումս: Իհարկե՛, իմ ու գերմանացի թշնամիներս, ասել է թե գերմանական դռների հրաշք համակարգին: Արդարության համար ասեմ, որ էս անգամ մեղքն իմը չէր, բայց ում պետքն է, եթե դա կրկին պատահել է: Բոմժի այս քրոնիկոնը սկսում է համալսարանի նկուղի լաբորատորիայում, երբ բոլորն արդեն գնացել էին և մնացել էր միայն Ռուբին՝ դեմ առ դեմ կանաչ լազերի և իր ոսպնյակային համակարգի հետ։ Քանի որ ես շատ եմ սիրում, երբ լրիվ մենակ եմ լաբորատորիայում, և հնարավոր է՝ նաև համալսարանում, ուրախ-երջանիկ աշխատում էի՝ Կորպիկլաանին միացրած, հետը երգել-պարելով։ Ամեն ինչ հիասքանչ էր մինչև այն պահը երբ սովածացա։ Դրամապանակս վերցրի, գնացի ապարատներից մի սենդվիչ վերցնելու։ Եվ այստեղ, իհարկե պարզ է, թե ինչ եղավ. դուռը փակեցի և փակվեց՝ առանց դրսից բացելու հնարավորության։ Էս անգամ ես անջատված չէի, ուղղակի դուռը կողպվում է, երբ ներսից փականը պտտում ես, իսկ ես ոչինչ չէի պտտել։ Ինչևէ, ես ընկա պանիկայի մեջ, քանի որ լազերն ու կամերան միացրած

Ինչ սկսել եմ մագիստրատուրաս Գերմանիայում, անընդհատ համեմատականներ եմ տանում Ուլմի համալսարանի ու ԵՊՀ-ի միջև։ Տարբերությունները շատ-շատ են, բայց կփորձեմ կետերով համախմբել դրանք։ Մոտ 4 տարի առաջ, երբ փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում էի, էլի նմանատիպ ցուցակ  էի գրել։ Հիմնականում է ցուցակը Գերմանիայի համար էլ է ճշմարիտ, բայց հիմա ավելի մանրամասն ու օբյեկտիվ համեմատություն եմ ուզում անել։ Գնահատականներս սուբյեկտիվ են ու ես հասկանում եմ, որ ԵՊՀ-ում շատ խնդիրներ ֆինանսավորան բացակայության ու վատ կառավարման պատճառով են։ ԵՊՀ-ն, աղբյուրը՝ http://www.eua.be  Դասերի կազմակերպման ձևը Ֆիզիկա սովորելն իմ համար ամենահետաքրքիր բաներից մեկն է, բայց ոչ էն ժամանակ, երբ ուղղակիորեն չես հասկանում, թե ինչն ինչի համար ես սովորում կամ թե ինչի՞դ են պետք գալու մի քանի կիլոմետրանոց դուրս բերումները։ ԵՊՀ-ում ունեցել եմ առարկաներ, որոնցից ստացած ֆունդամենտալ գիտելիքների համար ուրախ եմ և շնորհակալ, բայց եղել են առարկաներ, որոնց անունն էլ հազիվ հիշեմ, թեև պարապել եմ, քննությանն էլ հավանաբար գերազանց ստացե

Հազվադեպ, բայց պատահում է, որ ֆիզիկայի ու շրջապատող աշխարհի մասին այլ գիտելիքներն ընդհանրապես չեն խանգարում, որ աշխարհը լինի նույնքան կախարդական ու սիրուն, ոնց որ փոքր ժամանակ էր:  Երբեմն հեչ կապ չունի, որ գիտես Լուսնի՝ Երկրից ունեցած հեռավորությունը, շառավիղը, գրավիտացիոն հաստատունը, մեկ է թվում է, որ մի քիչ բարձր թռնես, ձեռքդ կհասնի իրեն:  Անտառով քայլում եմ, բայց ոչ թե տուն եմ գնում, այլ ուղղակի գնում դեպի Լուսինը: Թվում ա՝ անտառը հենց վերջանա, կհասնեմ իրեն: Անտառը վերջանում ա, բայց չեմ հասել: Թվում ա՝ կանգնեմ նստարանին, կկարողանամ բռնել: Չէ, չի ստացվում: Ծառը բարձրանալուց միգուցե հաստատ բռնեի, բայց չէ, ես ծառ բարձրանալ չգիտեմ:  — Ռուբի, մոտ 380 000 կմ...  Չէ, չկա նման բան, արդեն հասնում եմ: Ամպերն իմ քայլելուն զուգահեռ լողում են ու մեր ետևում երկինքը պարզ է ու աստղալից: Լուսնին էլ չեմ ուզում բռնել, հիմա որոշեցի ամպերի հետևից վազել, տեսնենք ո՞վ է ավելի արագ:  Ամպերըջրի մանր կաթիլների կուտակում չեն, իրենք փափուկ-փափուկ են: Այ որ բարձրանայի դիմացի սարին ու իրենք էդքան ա

Ինձ ու քննությանս մեկ գիշեր էր բաժանում:  Երեկոյան ուշ, համալսարանը նորից միայն իմ թագավորություն էր։ Սիրում եմ երբ մենակ եմ լինում կոմպերի սենյակում, մենակ ամբողջ շենքում, ու նույնիսկ պահակների հիպոթետիկ գոյությունն ինձ չի խանգարում, որ ես ինձ համալսարանի տերը զգամ։ Մնում ա մի մահճակալ ունենամ էնտեղ, թե չէ մնացած ամեն ինչ կա, ու հետո հանգիստ կարող եմ փոխել գրանցմանս հասցեն։ Գիշերն հաղթահարելու համար սուրճ խմեցի գիշերվա 11-12-ի կողմերը։ Դե, դրանում ոչ մի զարմանալի բան չէր լինի, եթե ես չիմանայի, թե էդ սուրճն ինչ ազդեցություն ա ունենում վրաս։ Սա երրորդ անգամն էր այդ չարաբաստիկ սուրճը խմելու. առաջին անգամ առավոտյան էի խմել, սկսել բանաստեղծություններ գրել (ե՜ս, բանաստեղծությու՜ն), երկրորդ անգամ պատահեց սա  (գրառմանս մեջ չէի խոստովանել, բայց դա էլ էր սուրճի ազդեցությունը, իսկ էս մի դեպքն էլ երրորդն է։  Սուրճ խմելուն հաջորդող առաջին փուլը սովորականն է. մե՜ էներգիա, մե՜ աշխատունակություն։ Մինչև առավոտվա 5:30 համալսարանում մնալուց հետո հասցրեցի ամեն ինչ ավարտել։ Երբ դուրս էի գալիս,

- Deeper, deeper, go deeper.  - Suck it all, nothing should be left... Ասում է Ն.-ն, իսկ Ֆ.-ն իր միկրոպիպետն ավելի խորն է ընկղմում լուծույթի մեջ, հետո՝ քաշում ամբողջը:  Ես հազիվ զսպում եմ ծիծաղս, ապա հենվում պատին ու հետևում, թե ինչպես է Ն.-ն հրամաններ տալիս, իսկ Ֆ.-ն կատարում դրանք:  Ն.-ն մեր էսօրվա դոմինան էր. քննությունից հետո եկանք ընկանք իր ձեռքը, ինքն էլ ջանք չխնայեց մեզ տանջելու: Երևի հասկացաք, որ ինքը հերթական լաբի ղեկավարն է, իսկ մենք՝ լաբի ստրուկները: Երեք օր ոչինչ չէի կարողացել անել. հիվանդ, միգուցե ջերմությունով (ջերմաչափ չկար, որ չափեի), լիտրերով թեյ խմելուց հետո հերիք չի քննության էի, դեռ մի բան էլ՝ միաժամանակ երկու լաբի: Ինչ խոսք, կարդացել էի լաբերս, նույնիսկ առաջինի՝ սպիտակուցների բյուրեղացման տակից դուրս էի եկել, բայց սովածության ու գլխացավի աճի պայմաններում զգում էի, որ արդեն չեմ ընկալում Ն.-ի հարցերը. ուղղակի չեմ ընկալում, թե ինչի մասին ա խոսում, ինչ ա ինձնից ուզում, ինչն ինչի հետ պիտի խառնեմ, որը որի հետ  ցենտրիֆուգեմ: Էն կարգի, որ զգացի, որ խնդրում եմ

Ես տեսաբան էի. այնպիսին, ինչպիսին լինում էին կարծրատիպային տեսաբանները: Իսկ կարծրատիպային տեսաբանները շատ յուրահատուկ են. նրանք կարող են դեռ լաբ չմտած փորձը ավիրել, սարքին չկպած՝ սարքը փչացնել: Բրիտանացի գիտնականներին չի հաջողվել պարզել, թե ի՞նչ էլեկտրամագնիսական դաշտ ունեն նրանք, ի՞նչ փոխազդեցության մեջ են մտնում սարքերի հետ, բայց փաստ ա. կան մարդիկ, ովքեր անհամատեղելի են լաբերի հետ, ու ես էդ մարդկանցից մեկն եմ: *** Մի անգամ սպեկտրոսկոպիայի փորձ էինք անում. պիտի ԴՆԹ-ի սպեկտր հանեինք: Ես՝ խելոքս, ԴՆԹ լուծույթով լի փոքրիկ անոթը մատներով բռնեցի, դրեցի սարքի մեջ: Հետո, երբ դասախոսը եկել ու զարմացած նայում էր, թե ո՞նց կարող ա սենց տարօրինակ սպեկտր ստացվել, հանկարծ ջոկեցի, որ մենք իրականում ոչ թե ԴՆԹ-ի, այլ իմ մատնահետքերի սպեկտրին ենք նայում: Նույն օրը հաջողացրի նաև տոքսիկ նյութ թափել լաբում: Հետո իմ արևին ուզում էի մաքրել, որ դասախոսը չնկատի ու չջղայնանա: Մեկ էլ հանկարծ նկատեց, մի թեթև պանիկա, ձեռնոցները հագավ, մաքրեց, ախտահանեց տարածքը: Իսկ ես ուզում էի շորիս թևքով թաքուն սրբե

Նստած դաս եմ կարդում, ընթացքում էլ՝ միտք անում: Մտածում եմ, թե ինչի՞ պիտի ԱՄՆ-ում կրթության մակարդակով 50-ից 44-երորդ տեղում գտնվող նահանգի շարքային community college-ի կրթության որակը մի քանի անգամ բարձր լինի, քան Հայաստանի մայր բուհ կոչված ԵՊՀ-ինը: Gadsden State Community College-ի ու Երևանի Պետական Համալսարան-ի ակնառու տարբերությունները. 1. Առաջին հայացքից դասերը շատ հեշտ են թվում, բայց իրականում կարողանում են ամուր հիմք ստեղծել ու հետաքրքրություն առաջացնել առարկայի նկատմամբ: Էստեղ դասախոսներն ամենաանկապ առարկաներն էլ չափազանց հետաքրքիր ու հավես են անցկացնում, իսկ ԵՊՀ-ում հիասթափեցնում են նույնիսկ ամենահետաքրքիր առարկաներից: 2. Էստեղ չես տեսնի, որ յուր. դասախոս իր կյանքի նպատակը համարի մի ախմախ դասագիրք գրելը. դասագրքերը թանկ են, բայց գիտես, որ խելքը գլխին գիտնականի գրած գիրք է, այլ ոչ թե դասախոսությունների հավաքածու, որտեղ հազարավոր սխալներ կբռնացնես: 3. Էստեղ ուսանողներին չեն դեպրեսում բարդագույն քննություններով. սովորաբար քննությունը տնայիններից ավելի հեշտ է, քանի որ դ