Ոմն թափառական

 Ժնևի օդանավակայանից դուրս գալուն պես ավտոբուսի մի վարորդ սկսում է գոռալ՝ Շամոնի՜, Շամոնի՜ գնացող կա, արագ հավաքվեք։ Մինչ ես մտածում եմ էս ինչ չոբանություն էր, մերոնցից մեկն ասում է՝ վաու՜, իսկական մարդ։ Իսկական մարդիկ ու իսկական սարեր։ Դպրոցական ժամանակ Ռոբերտ Բըրնսի «Իմ սիրտը լեռներում է» բանաստեղծությունն էի թարգմանել ու 10 բալանոց համակարգում 11 ստացել։ Անգլերենիս դասատուն չլիներ, երևի ես չէի էլ սկսի գրելը... Ու ինչքան խորանում է Հայաստան վերադառնալ չուզելու ցանկությունը, էնքան շատ եմ հասկանում, որ լեռներում գտնվող սիրտն էդքան էլ պաթոս չի, ու դաշտերին ու հարթավայրերին սիրտս էդպես էլ չի կպնում… Շվեդիայում կյանքումս առաջին անգամ ստաբիլություն ունեմ, բայց կյանքը ձգվում է երկար ու միապաղաղ ինչպես շվեդական հարթավայրերը՝ ձմեռվա կեսին։ Իսկ ես սովոր եմ կյանքի, որտեղ պետք է անընդհատ սարեր բարձրանաս ու ձորեր իջնես։ Շվեդիայում ոչինչ չի կատարվում, Շվեդիայում առանց էն էլ բթացած զգացմունքներն ավելի են բթանում, ու դարից երկար ձգվում է օրը, հատկապես՝ երբ ամռանն արևը որոշում է մայր չմտնել։ Շամոնիու

Ճիշտ ոտքից սկսած առավոտը Առավոտյան 10:30 զնգաց, ավելի ճիշտ՝ Amen and Attack արեց զարթուցիչը։ Երբ զարթուցիչը դրել էի, էդ ժամանակ չգիտեի, որ չեմ կարողանալու մինչև 6։30 քնեմ ու հիմնականում տվայտվելու եմ էն հարցի շուրջ, թե ինչու՞ են հրեշտակները (ու սատանան) միշտ ներկայացվում որպես տղամարդ, եթե իրենք սեռ չունեն։ Ինչևէ, 4 ժամ քնած լինելը հաշվի առնելով, առավոտը հիանալի էր սկսել. -20 ցրտերը վերջացել են, լվացքը չորանում է, վերջապես նախաճաշելու համար լիքը համով բաներ ունեի։ Ցերեկը միթինգի էի, ինչպես պրոֆեսորն է ասում՝ սոցիալական լանչ։ Քովիդային իրականության ֆինծիկներից մեկը՝ կոլեգաներով կպնել զումին, խոսել բացի աշխատանքից ցանկացած բանի մասին։ Անցյալ հանդիպումի ժամանակ մի 15 րոպեի ընթացքում բոլորի ինտրովերտությունը բռնեց, թողեցին թռան, բայց էս անգամ սոցիալիզացիան ստացվում էր։ Մեկ էլ խոսակցություն է գնում, թե ազատ ժամանակ ինչով ենք զբաղվում, ես էլ դե ասում եմ, որ վերջերս ինձ լրիվ տվել եմ մեմեր սարքելուն։ Երբ ուզում են տեսնել, թե էդ ինչ մեմերով եմ զբաղվում, ասում եմ՝ դժվար իմանաք, մի այսպիսի ֆենտզի

Ճամպրուկը 26 կգ է, իսկ հավելյալ բեռի համար չափից շատ է պետք վճարել։ Մնում է ճամպրուկը դատարկելը։ Հագուստները վակումային տոպրակներում փաթեթավորված են, հետևաբար սրտիցս արյուն կաթելով հանում եմ գրքերս՝ մութ արվեստների, էքզիստենցիալ փիլիսոփայության, բիպոլյարության և այլնի մասին։ Ձմեռային սապոգներս չէի դրել, բայց դրել էի գրքերը, որոնք Գերմանիայից քարշ էի տվել՝ էնտեղ շորերիս մեծ մասը թողնելով։ Առանց գրքերի ճամպրուկի քաշը նորմալ է, իսկ ժամանակը՝ արդեն քիչ։  Նարնջագույն պատն է, հերթական անգամ։ Հայաստանում ապրելը միշտ չափից դուրս բարդ է, բայց Զվարթնոցն էլ՝ ամենատխուր տեղերից մեկը։ Գնալ-գալ-գնալ-գալ-գնալ...  Նարնջագույն պատով անցնելիս հետ նայելն արգելված է։ - Տոմսը միակողմանի է, էլ հետ չե՞ք գալու,- հարցնում է անձնագիրը ստուգողը։ - Հուսամ՝ ոչ մոտ ապագայում։ Մինչև ինքնաթիռը հերթը շատ արագ է անցնում։ Սպասում չկա, տագնապ չկա, ոգևորություն չկա։ Ուղղակի կա էս հուսանք վերջին ճանապարհը՝ նպատակից առաջ։ Երբ ինքնաթիռը բարձրանում է, ոնց որ մի հատ մեծ բեռ ընկնի սրտիցս։ Էդ պահը միշտ գնալուց ամենատխուրն ա եղել

Ուլմում կյանքը մոխրագույն էր. օրերը քարշ էին տալիս իրենց ձանձրալի գոյությունը, իսկ մարդիկ մոռանում, որ ինչ-որ տեղ, ինչ-որ ժամանակ երկինքը կապույտ էր լինում, իսկ արևը՝ դեղին: Օրերն անցնում էին պատուհանից այն կողմ գույներ, իսկ կյանքում հետաքրքրություններ փնտրելով: Ուլմ կամ մոխրագույնի 50-ից ավել երանգները Սեպտեմբերից ինչ-որ անհասկանալի վիճակում էի. գնալով կորցնում էի հետաքրքրությունս ամեն ինչի նկատմամբ, ապագայի պլանները կորցնում էին իրենց իմաստը, ու միակ ցանկությունը որ ունեի՝ քնելն էր: Հոգեբանս ուղեգրել էր թերապևտի մոտ, բայց եթե ես թերապևտ փնտրելու  ու գտնելու էներգիա ու մոտիվացիա ունենայի, անկողնուցս վեր կենալու ու պրակտիկայի գնալու ուժ էլ կգտնեի: Էն ժամանակ դժվար էր էս մասին խոսելը, « ո՞նց ես » հարցի պատասխանը միշտ « լավ եմ » -ն էր, բայց իմ հիմնական գտնվելու վայրը վերմակի տակ էր՝ հերթական անգամ ինքս ինձ խարազանելով, որ պրակտիկայի չեմ գնացել: Էն ժամանակ ինձ թվում էր, որ ուղղակի ալարկոտ եմ, ու էդ պատճառով ինձ հավելյալ վատ էի զգում, բայց հիմա գիտակցում եմ, որ օրվա ընթացքում տեղ

Ինչ-որ մեկն արդեն պատրաստվում էր «play» կոճակն, ինչից հետո նա պիտի հագներ կարմիր վերնաշապիկը, կապույտ կոմբինիզոնը, դներ կեպին, փակցներ մորուքն ու վազեր մահվան ցիկլում այնքան ժամանակ, մինչև հասներ խաղացողի նպատակին։ Բայց կոճակը դեռ սեղմված չէր , մենք զրուցում էինք Զարթոնքի աշխարհում։ Նա պատմում էր, որ թեև անընդհատ կռվում էր քայլող սնկերի ու դևի հետ, ազատ ժամանակ բլոգ էր գրում, պատմում, թե ինչքան էր տխրում ամեն անգամ դևի հետ կռվելիս, քանի որ խաղից դուրս, երբ  ինքն ու դևը  հերթական անգամ վերածնվում էին, միասին ֆիլմեր էին նայում ու թքած ունեին հիմար արքայադստրերի վրա։ Նա պեղումներ էր անում, գտնում մեռած սնկերի գերեզմանները և նրանց թաղման ծեսերն ուսումնասիրում։  Նաև խոսում էր իր աշխարհի կռիվների մասին, բարձրացնում բոլոր բնակիչների իրավահավարության, կրթություն ստանալու և այլ իրավունքները։ Հենց այդ խնդիրների մասին խոսելու շնորհիվ նա խաղից դուրս մի աշխարհ հաղթահարեց, և հայտնվեց Զարթոնքի աշխարհում՝ որպես ամենաբարձր միավորներ ունեցող մասնակից։ Ես էլ էի այնտեղ, բայց ամենաբարձր արդյունքներու

Ես ապրում եմ անասնագոմում։ Իհարկե՛, կարելի է էսքան կոպիտ չլինել, բայց ինչպես իմ շատ սիրելի դասախոսներից մեկն էր ասում՝ եթե ճնշումը նշանակենք ոչ թե «P» տառով, այլ «Ճ», դրանից ոչինչ չի փոխվի։ Հետևաբար, եթե հանրակացարանիս ասեմ անասնագոմ թե ապարանք, դրանից նրա օբյեկտիվ նկարագիրը չի փոխվի։ Ուրեմն պատկերացրեք մի շենք, որը կլինի երևի 60-70 տարեկան, որին ես կանվանեի «սովետական հանրակացարան», եթե ասենք չիմանայի, որ Գերմանիայի հարավը Սովետի հետ ոչ մի կապ չունի։ Ուրեմն, այստեղ իմ բաղնիք-զուգարանում տնավորված են խավարասերները։ Այսինքն՝ նրանք ստանդարտ խավարասեր չեն, այլ ինչ-որ մանր ու սև էակներ, որոնցից սարսափում էի երբ նոր էի եկել։ Հիմա արդեն հարմարվել ենք մեկ մեկու։ Երբ դուրս ես գալիս ընդհանուր միջանցք, դռների բռնակներն էնքան կեղտոտ են, որ չես ուզում կպնել, լվացքի մեքենաներին դայաղված, հա՛, հենց դայաղված ա լվացքի փոշու և հեղուկի դարավոր շերտը։ Նախկին գործընկերներիցս մեկն ասում էր, որ հավաքարարն ամենակարևոր մասնագիտություններից ա։ Ծիծաղում էինք, անցնում գնում էր, բայց հիմա լրիվ լուրջ

Շոփինգն իմ ամենաչսիրած բաներից ա։ Նոր տեղավորվելուց հետո հատկապես կատաստրոֆիկ ա, որովհետև ամեն ինչ պետք ա առնել՝ սկսած կաթսաներից, վերջացրած տաք շորերով։ Էդ օրն համայն շոփինգի օրերից մեկն էր։ Վերարկու առա, հետո գնացի մի քանի առևտուրս արեցի, տան համար էլ ինչ ասես առա ու խանութներից մեկում հանկարծ չստացվեց քարտով վճարում անել։ Դե ես էլ վերջին կոպեկներս իրար վրա դնելով, վճարեցի, դուրս եկա։ Մոտս ավտոբուսի փող չէր մնացել, ոչ էլ բանկոմատ կար մոտակայքում, հետևաբար՝ ես պիտի քայլեի տուն։ Տուն քայլել ասեմ, դուք հասկացեք՝ մի տաս կիլո ապրանք ձեռքս, մի էդքան էլ ուսապարկումս պիտի մի 3 կմ քարշ գամ։  Եվ այսպիսով, դեռ մի տաս րոպե էլ չէ քայլել, երբ հայտնվեցի գետնին։ Ես մի կողմ թռա, տոպրակներս՝ մյուս։  Ինձ գետնից հավաքելուց հետո, ապրանքներս հավաքեցի, ու կիսալացելով սկսեցի քայլել, որովհետև ոչ միայն մատս էր արյունլվիկ եղել ու սաստիկ ցավում, դեռ մի բան էլ մածնավթար էր եղել, ու տոպրակիս ամբողջ պարունակությունը մածնոտվել էր։ Էնքան անբախտ էի, որ սկի անձեռոցիկ չունեի ու հանեցի, բանդանաս կապեցի մատիս, որ

16:35, Մյունխեն, ավտոբուսի կայարան Ճամփորդելը կայֆ ա, երբ դու մի ուսապարկով գնում ես քո հավեսին ֆռֆռալու, բայց երբ ունես 2 պայուսակ, մի հսկա ուսապարկ եւ ճամպրուկ, որոնց գումարային քաշը քոնինից մեծ ա, էդ ճամփորդությանը կարելի ա անվանել սթրես: Ուղղակի սթրես: Երբ չգիտես ոնց հա՛մ քեզ, հա՛մ իրերդ քարշ տաս, երբ ավտոբուսի կենտրոնական կայարանում ճամպրուկավոր մարդկանց են խառնվում Օկտոբերֆեստից եկող խմած-ճաքած, ոտի վրա մնալ չկարացող մարդիկ: Դրան էլ գումարած՝ հագիդ համարյա ձմեռային կոշիկներ են, որովհետև գրողի տարած տեղ չկար դրանք խցկելու:  Եւ գնալուցդ 35 րոպե առաջ դեռ հայտնի չի, թե գրողի տարած ավտոբուսդ երբ ա գալու: 17:10, ավտոբուսում Ավտոբուսում գտնվելու հիասքանչ պահն ինձ հեշտ չտրվեց: Ժամը 17:00 էր, բայց մեկնումների ցուցանակի վրա ոչ մի Ուլմ գրած չէր: Մի հարկ վերևում ավտոբուսի ընկերության գրասենյակն էր, բայց վախենում էի չհասցնել բարձրանալ ու վերադառնալ, որովհետև մի մեծ հերթ վերելակի մոտ էր, մի հերթ էլ Eurolines-ի օֆիսում: Բայց դե վերջը վազեցի վերև ու իհարկե, հերթն էնքան մեծ էր, որ

Բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ ուղիղ երեք ամիս հետո էլի գնում եմ այն տեղը, ուր առաջին անգամ ԱՄՆ-ում գլուխս բարձին դրեցի:  Ծրագրի օրիենտացիայի ժամանակ երեք օր այդտեղ մնացինք, հիմա էլի երեք օրով գնում եմ, բայց այս անգամ՝ քոլեջի միջազգային ուսանողների հետ: Հիշում եմ՝ ոնց էինք մեռնում Մերիլենդի ու D.C.-ի խոնավությունից, սինթետիկ բարձերից, ոնց մի անգամ քիչ մնաց հետ տայինք թխվածքից, իսկ մրգերը կծելուց հետո դեն էինք նետում: Չէի պատկերացնի, որ գալու եմ ավելի խոնավ տեղ, որ հավեսով կրծելու եմ նույն անհամ խնձորներն, իսկ բարձիցս ու վերմակիցս ալերգիա էի սկսելու, բայց ոչ թե երեք ամսվա պես փնթփնթալով ու բողոքելով ման եմ գալու, այլ ուղղակի ժպտալու եմ էդ ամենի վրա ու առաջ անցնեմ: Անցյալ անգամ Վաշինգտոնի համը մնաց բերանումս, ամբողջ օրը չորս պատի մեջ փակված մի թրեյնինգից մյուսին էինք վազում, իսկ վերջում ընդամենը տարան Սպիտակ Տունն ու Լինկոլն մեմորիալը ցույց տվին: Իսկ հիմա լիքը ժամանակ կլինի Սմիթսոնիան բոլոր թանգարանները գնալու, Վաշինգտոնի սիրուն փողոցներում թափառելու ու մեծ քաղաքից կարոտն առնելու համ

Հենց սկզբից էլ չէի ուզում մակույկավարության գնալ, որովհետև գիտեի՝ ինձանից պոզեր-պոչեր դուրս չեն գա: Ենթադրությունս ապացուցվեց, երբ ոտքս մակույկի մեջ դնելուն պես այն շուռ եկավ, իսկ ես էլ ընկա գետի մեջ ու թրջված մուկ դարձա: Ես հույս էլ չունեի, որ առաջին անգամ թիակը ձեռքումս բռնելով հիասքանչ կթիավարեմ, բայց որ այդքան թեյնիկ էի՝ մտքովս չէր անցնում: Միայն բոլոր հնարավոր ծանծաղուտներն ընկնելուց ու քարերին զարկվելուց հետո ուժի ու արագության վետորներին հիշեցի, և հրաշքով, էհ...՝ ֆիզիկայով, սկսեցի նորմալ թիավարել: Նորմալը ո՞րն է. սահում էի գետի վրայով՝ չզգալով, թե ինչպես եմ արագություն հավաքում ու բոլորից առաջ անցնում: Երբ արդեն ամենաարագ թիավարողներն էլ էին ետևում, պառկեցի մակույկիս վրա՝ նայելով արևին ու ինձ Պոկահոնտաս երևակայելով: Էդ պահին Ամերիկան իմ համար ֆասթֆուդնոցը չէր, այլ դարեր առաջվա քաղաքակրթությունը, որտեղ հնդկացիները մակույկ էին վարում ու իրենց աստվածներին զոհեր մատուցում: Անտանելի սիրուն բնությունը թույլ չտվեց, որ ես իմ պոկահոնտասային ճանապարհը փչացնեմ պեպսիով ու չիպսերով, ուստի

Ինչքան քիչ ժամանակ կա գրելու, այնքան շատ բան կա պատմելու: Չգիտեմ էլ՝ որտեղից սկսեմ, որտեղ ավարտեմ... Եռօրյա վերապատրաստման դասերի վերջին օրը մեզ Վաշինգտոն տարան՝ ավտոբուսային ուղևորության: Սիրահարվեցի Վաշինգտոնին, բայց շփվել չհասցրինք, որովհետև մոտ 3 ժամ ժամանակ ունեինք: Սպիտակ տան մոտ էլ լուսանկարվեցինք, որ հետո թիթիզանանք:  Նույն օրվա գիշերը, տարբեր ժամերի պիտի ամենքս մեր համալսարանը մեկնեինք: Ընդամենը 2 ժամ կարողացա քնել, չնայած սարսափելի հոգնած էի, որովհետև վերջին օրերին ընդամենը 4 ժամ էի քնում:  Քնած-քնած ճամպրուկս իջեցնելիս հասցրի անիվները կոտրել և ստիպված էի քարշ տալ 25 կգ բեռը: Որպես հավելում էդ խառը իրավիճակին, մոռացա նախաճաշով արկղիկս վերցնել, բայց բողոքական շատակերի համբավս էնքան մեծ էր, որ բոլորն իրենց նախաճաշն էին ինձ առաջարկում:  մեկը խնձոր տվեց, մյուսը՝ թխվածք, երրորդն էլ՝ թեյ ու ինչ-որ ռուսական երգեր երգելով հասանք Ռոնալդ Ռեյգանի անվան օդանավակայան: Ասում եմ՝ երբեք չես կարողանա հասկանալ գլորման ու շփման ուժերի տարբերությունը, մինչև չկոտրես ճամպրուկիդ ան